Historia aktu, czyli przedstawienia nagiego ciała w sztuce, sięga czasów prehistorii. W dawnych czasach nagość przedstawiona w rzeźbach nikogo nie dziwiła. W starożytnej Grecji nagie, sprawne, silne ciało było wręcz wielbione.
Zanim nagość pojawiła się w fotografii, dość dobrze zakorzeniła się w malarstwie. Już w średniowieczu na obrazach przedstawiano wizerunki nagich osób. Ze względu na dominację religii chrześcijańskiej, były to najczęściej przedstawienia postaci biblijnych, Adama i Ewy. Dalsze epoki pozostawiły nam odważniejsze obraz namalowane m.in. przez Giorgiona (Wenus z Milo), Agnolo Bronzino (Zwycięstwo Czasu nad Miłością), Petera Paula Rubensa (Trzy Gracje), Edgar Degas (Akt kobiety w kąpieli), Alberta Marqueta (Akt stojący).
Nagość, nie pornografia
Akt artystyczny w fotografii pojawił się około 1840 roku, a więc mniej więcej w tym samym czasie, kiedy oficjalnie ogłoszono wynalezienie fotografii. Chociaż początkowo fotografowie odnosili się wprost do estetyki malarstwa, to później fotografia aktu usamodzielniła się i stworzyła swój własny kanon.
Akty wywołują skrajne emocje. Nagość w sztuce często mylona jest z pornografią. Uważny obserwator i koneser sztuki doskonale widzi jednak zasadniczą różnicę między nimi. W artystycznej fotografii aktu nie ma dosłowności. Chodzi w niej o pokazanie ludzkiego ciała w sposób artystyczny, nie anatomiczny. Jak pokazało wielu fotografów ciała kobiet i mężczyzn można ukazywać w sposób poetycki i nastrojowy. Oczywiście – artyści również korzystają z estetyki erotyki, przemocy i wulgaryzmu, jednak zazwyczaj nie po to, by wywołać w odbiorcy wyłącznie biologiczne podniecenie. Akt w fotografii to także przedstawienie pewnej gry, która rozgrywa się między modelem/modelką a aparatem fotograficznym. Reżyserem tego spektaklu jest fotograf.
Fotografowie, którzy złamali tabu
Polska fotografia aktu rozpoczęła się w latach 70. XX wieku. Jej pionierem był Władysław Pawelec. Jego zdjęcia także z początku nawiązywały do malarstwa. Później chętnie sięgał po rekwizyty odwołujące się do estetyki epoki końca XIX wieku – pończochy, gorsety, lustra, czy perły. Władysław Pawelec swoje fotografie wystawiał m.in. w Tokio, Amsterdamie czy Turynie.
Wśród innych polskich fotografów aktu, którzy zdobyli uznani na arenie międzynarodowej, jest także Andrzej Borys, Mieczysław Cybulski, Łukasz Gurdak, Zygmunt Kozimor, Andrzej Krynicki, Paweł Matyka, Wacław Nowak czy Zbigniew Stokłosa. Wszyscy oni zostali odznaczeni tytułem Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej.
Spojrzenie na płeć
Nie da się ukryć, że w większości to mężczyźni są autorami aktów. To głównie ich spojrzenie determinuje to, jak postrzegamy ciało (głównie kobiece). Dziś na szczęście coraz więcej kobiet staje za aparatem, by tworzyć akty kobiet i mężczyzn. W gronie najbardziej zasłużonych jest Annie Leibovitz, Aneta Bartos, Sarah Moon, Bettina Rheims czy Ellen von Unwerth. Artystki te przełamały jeszcze większe tabu – nie tylko fotografują nagie ciało, ale także swoją twórczością walczą o różnorodność spojrzenia na nie.
